Interview De Streekkrant:

Vanessa Van Durme

‘Ik werd vrouw verklaard bij Koninklijk Besluit’

GENT Vanessa Van Durme (1948) was eventjes terug in België. Deze Gentse actrice ging ooit als man door het leven en was een van de eerste transseksuelen in ons land. Ze trekt de wereld rond met theatervoorstellingen waarin een stukje van haar ziel wordt blootgelegd. Ze wil uitzonderlijk met ons praten over wat haar écht raakt.

In het buitenland is Vanessa Van Durme hot news! Ze lokt overal volle theaters met ‘Gardenia’, een fragiel variétédrama over de teloorgang van een travestietencabaret. In ‘Before The Last Curtain Falls’, gelauwerd op zowat elk filmfestival en momenteel te zien in Studio Skoop, volgt filmregisseur Thomas Wallner deze groep acteurs terwijl ze zich klaar maken om voor een laatste keer te schitteren op scène. Haar biografische toneelmonoloog  ‘Kijk Mama Ik Dans’ waren goed voor ruim 250 voorstellingen, in 4 talen doorheen Europa en Amerika. Haar levensverhaal gooit ze te grabbel op scène, ze deelt geluk, verdriet, hoop en ontroering met het publiek. Ze vertelt open, eerlijk, heel direct een boeiende verhaal van hoe het is om als meisje op te groeien in een jongenslichaam en hoe ze uiteindelijk van geslacht veranderde. Met een krop in de keel hangt het publiek aan haar lippen. “Ik ben altijd een speciale jongen geweest, zat gevangen in een verkeerd lichaam. Mijn weg doorheen het leven was dikwijls zwaar, tragisch en niet zo eenvoudig”. Vanessa begon een eenzame en moeizame tocht doorheen de wereld van prostitutie, travestie, louche dokters, tranen en woede. “Ik studeerde aan het Gentse Conservatorium en begon op de planken van het Nederlands Toneel Gent. Op mijn 27^e besloot ik een geslachtsverandering te ondergaan in Casablanca. Dat was toen de enige plek waar zulke operaties konden. Een lotgenoot zei ooit: ‘Ik ging binnen in de kliniek als Julius Caesar en kwam buiten als Cleopatra’. Dat was bij mij niet anders. Toch was het een moeilijke en pijnlijke tijd. Mijn ouders hadden begrip, als hun kind maar gelukkig werd. Ik heb elke denkbare schaduw van liefde, verlies, roem en vernedering beleefd”.

Wie geen rozen krijgt moet content zijn met geraniums

Iedereen liet Vanessa vallen. Ze had geen vrienden meer en ook geen geld. De operatie had evenveel gekost als een huis. Van Durme beschikt over de kracht om er te blijven in geloven en vertelt met een verbazende openhartigheid .“ Mijn transseksualiteit is het ergste wat mij kon overkomen. Het heeft zowat alles wat ik wou realiseren in de weg gestaan. Alhoewel, zo’n transformatie geeft kracht. Ondanks alle tegenslagen was ik nooit verbitterd, dat is tijdverlies. Humor, zin voor relativering en dialoog maakten veel goed. Pas als vrouw leerde ik m’n mannetje staan. Het wijzigen van mijn naam was een echte lijdensweg. Ik bleef op mijn identiteitskaart een man. Erg vernederend. Destijds was een naamsverandering onmogelijk. Een gladde advocaat kwam uiteindelijk met een oplossing. Stel je voor, bij Koninklijk Besluit werd ik officieel benoemd tot vrouw! Tijden veranderen maar wereldwijd worden er nog elk jaar zo’n 100 transseksuelen vermoord. Ik heb veel nare ervaringen, heb getwijfeld, gehuild, geleden, maar heb me ook kostelijk geamuseerd. Het is nooit te laat om jezelf te zijn”. Vanessa woont in de Ardéche maar wil verhuizen naar Spanje. “Met zicht op zee dromen, genieten, schrijven, plannen maken… mijn artistieke bron komt precies nooit droog te staan”. Men is me in Gent nog niet vergeten. Daar wordt ik bijzonder vrolijk van. Ik werd op het stadhuis uitgenodigd als laureaat van een buitenlandse cultuurprijs. Theater is mijn beste en trouwste minnaar. Wees gelukkig met wat je hebt, nooit ongelukkig om wat je niet hebt. Wie geen rozen kan krijgen moet content zijn met geraniums”. Pluimen en pailletten, het hoeft niet meer voor de diva. Vanessa kan zich de luxe veroorloven om rollen te weigeren. “Bij het lezen van sommige scripts sta ik al op pagina 2 in mijne bloten. Neen merci, niets voor mij”.

Elke leeftijd heeft charme

Icoon Vanessa kleurde dikwijls buiten de lijntjes met verbazingwekkende projecten. De Franse theaterwereld bekroonde haar met een prestigieuze prijs als beste actrice van het seizoen 2013-2014 voor haar rol in 'Avant que j'oublie', over een dochter en haar moeder met Alzheimer, een aangrijpende dialoog over het beetje bij beetje verdwijnen van je identiteit en leven, over de woede en onmacht die daarmee gepaard gaan. Vanessa schreef de tekst en speelt beide rollen. “Oud worden, uitdijende lijven en op het einde van de rit een stempel krijgen als vergane glorie om daarna dood te gaan, ik ben er niet bang van. Elke leeftijd heeft charme. Een mens moet sportief zijn en tijdig plaats maken voor een ander”. Een ontmoeting met Vanessa is diepmenselijk en hartverwarmend, een ontroerende babbel die raakt tot op het bot.

Frans Van Damme

Interview verschenen in De Streekkrant, editie Gent/Deinze - week 03/2014